Mesane Kanseri Nedir?
Mesane Kanseri Nedir?
Mesane kanseri; mesanenin zarlı mukozal iç yüzeyinde kötü huylu hücrelerin bölünerek üremesi ve mesanenin işlevselliğini bozması durumudur. Bu kötü huylu tümörler mutasyondan ya da hatalı DNA barındıran hücrelerin kontrolsüzce çoğalmasından meydana gelir. Mesane kanseri erkeklerde kadınlara oranla daha yaygın görülmektedir. Akciğer kanseri, Prostat kanseri ve kolon (bağırsak) kanserinden sonra en yaygın görünen 4. kanser çeşidi olarak kayıtlara geçmiştir.
Mesane; idrarın birikip depolandığı organdır. İdrar kesesi ya da sidik torbası isimleriyle de anılır. Böbrekten süzülen idrar üreter denilen kanaldan mesaneye aktarılır. İdrar 150 ml olduğunda bu kesenin içerisindeki sinirlerden beyne uyartı gider. Beyin bu uyartıyı alarak mesanenin dolduğunu haber veren “idrara çıkma hissiyatının” oluşmasını sağlar. Kaslı ve küresel bir yapıdır. İç kısmı ise zarlı yapıdan oluşmuştur. (Mukoza)
Mesanenin 1500 ml’ye kadar idrar depolayabilme kapasitesi vardır. Mesanenin ucu direk idrar yoluna (üretra) açılır. Erkeklerde idrar yolu uzundur ve mesanenin hemen altında prostat mevcuttur. Kadınlarda ise idrar yolu çok kısadır ve prostat bulunmamaktadır.
Mesane Kanseri Neden Olur?
Tıpkı akciğer kanserinde olduğu gibi, Mesane kanseri de sigara ile doğrudan ilişkilidir. Yakın akrabalarında ya da ailesinde mesane kanseri olan kişiler olmayan kişilere göre daha fazla risk altındadır. Yani genetik faktörler de etkilidir. Ancak çevresel faktörlerin etkinliği çok daha fazladır. Keskin kokulu kimyasal maddeleri fazlasıyla solumak (boya, tiner, deterjan, duman) ya da böyle yerlerde uzun süre çalışmak mesane kanseri riskinin fazlasıyla artmasına sebep olur. Bu tür maddeler hücresel yapıyı bozan, doku tahribatı yaratan maddelerdir. Uzun vadede büyük zararlar verir.
İdrarı çok tutmanın mesane kanseri ile doğrudan bir bağlantısı yoktur. Ancak bu davranışı alışkanlık haline getirmek mesane duvarında incelmeye neden olur. Mesane duvarının incelmesi, idrarın dolum kapasitesini arttırır. Bu da mesane duvarındaki kasın aşırı esnemekten dolayı gücünü yitirmesine ve mesanenin tam olarak boşaltılamaz hale gelmesine sebep olur. Özellikle yaşlılık döneminde bunun sıkıntısı daha yoğun yaşanır. Uzun süre boşaltılamayan mesanede, idrardaki doymuş tuzların dibe çökmesi ve birbiri üzerinde birikmesi durumları görülür. Normalde doymuş tuzlar mesanenin kaygan duvarında tutunamaz, ancak mesanenin iç yüzeyinde bakteri, protein, iltihap, açıklık, ülser gibi durumlar söz konusuysa bunların üzerinde birikim yapabilir ve mesane taşı oluşumuna sebep olabilir. Bütün bunlar mesanenin iç yüzeyinde tahribat oluşturabileceğinden dolayı mesane kanseri riskinin artmasına sebep olur.
Mesane Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Mesane kanseri; erken dönemde teşhis edilebilecek bir kanserdir. Ağrısız kanlı idrar, hastanın fark edebileceği en önemli bulgudur. Kanlı idrar pek çok boşaltım sistemi hastalıklarının belirtisi olabilse de ilk akla gelecek olan mesane kanseri olmalıdır. Bu aşamada doktora başvurulması hayati önem taşır. Ağrısız kanlı idrar dışında bazı hastalarda mesane kanserinden kaynaklı olan sistit belirtileri görülebilmektedir. (Sistit: Mesane iltihaplanması)
- Sık sık idrara çıkma
- İdrarını zor yapma
- İdrarını tam yapamamışlık hissi (Mesanede dolgunluk hissetme)
- İdrarda kan pıhtısı görme
Mesane kanseri genellikle mesanenin iç duvarında görülse de, hastalık ihmal edildiğinde ve ilerlediğinde mesanenin dış duvarına taşıp diğer organlara yayılma ihtimali de vardır. Tüm mesane kanseri vakalarının %15’inde bu durum yaşanır. %85’inde ise tümör oluşumu mesanenin iç kısmında sınırlı kalır. Eğer kanser diğer organlara yayılmışsa, bu durumda diğer organlara ait kanser bulguları da gözlenebilir:
- Kemikte, omuzda, sırtta, başta ağrı (Kanserin kemiğe akciğere ve oradan da beyin bölgesine yayılmış olma durumlarında görülür)
- Kanlı balgam (Kanser akciğere yayıldığında o bölgede tahribat oluşacağından balgama kan karışma ihtimali vardır.)
- Sarılık ( Kanser karaciğerde hasar oluşturabilir. Bu da sarılık sebebidir.)
- Alt karın bölgesinde ağrı (Mesane kanserinin ileri evrelerinde tipik bir bulgudur.)
- Nedeni bilinmeyen aşırı kilo kaybı
- İştahsızlık
- Ateş yükselmesi
Mesane Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
İdrar tahlili mesane kanseri tanısı aşamasında en önemli ilk adımdır. İdrarda kırmızı kan hücresi olan eritrositlerin varlığı saptandığında doktor mesane kanseri şüphesi duyabilir. Böyle bir durumda idrarda kanserli hücre saptamak amacıyla idrar sitolojisi yönteminden yararlanılır. İdrar patolog tarafından incelenir ve kanser hücrelerinin var olup olmadığı belirlenir. (Patolog; hastalık bilimi ile ilgilenen hekimlere denir. Sitoloji ise hücre bilimi anlamına gelir.)
Kan hücresi sayımlarının yolunda olup olmadığına bakmak için kan tahlili yapılır. Kanser durumlarında genellikle beyaz kan hücresi olan lökositlerin (akyuvarlar) sayıca fazlalaştığı görülür. Kanın biyokimyasındaki bazı dengesiz durumlar da böbrek ya da mesanede bir sorun olabileceğini düşündürür. (Özellikle üre ve ürik asit oranları) Kanda tümör belirteç tahlilleri de mevcuttur. Bunların oranları da tanıda yardımcı olacaktır.
Doktor kan tahlili ve idrar tahlili sonuçlarına bakarak mesane kanserinden şüphelenirse alt karın bölgesinde (pelvik bölge) fiziksel muayene yapar. (Duruma göre makattan veya vajinadan muayene de gerekebilir.) Genellikle mesaneden ultrason görüntüsü alınır. Sık kullanılan bir tanı yöntemidir. Tüm bu aşamalar tümörün varlığı konusunda güçlü şüpheler doğuruyorsa, doktor daha detaylı inceleme yapabileceği yöntemlere başvurur.
Şüpheleri netleştirecek en son adım mesaneden biyopsi almaktır. Mesaneden biyopsi alma işlemi sistoskop ile gerçekleştirilir. Sistoskop ile mesanenin içi görüntülenir. Eğer şüpheli bir oluşum ya da yüzey gözlenirse bu dokudan parça (biyopsi) alınır ve patoloji laboratuvarına gönderilir. Bu şekilde mesanedeki şüpheli yüzeylerin kötü huylu bir tümör olup olmadığı anlaşılmış olur. Eğer kötü huylu bir tümörün varlığı gözlenirse, diğer organlara yayılımın araştırılması için gövde kısmını görüntülemeye yarayan batın tomografisi ve kemiklerdeki durumu değerlendirmeye yarayan kemik sintigrafisi tanı yöntemleri de uygulanır. Bu sonuçlara göre tedaviye başlanır.
Mesane Kanseri Çeşitleri Nelerdir?
Tümör oluşumunu başlatan hatalı hücrenin yapısı, hem tümörün ilerleyiş ve yayılış hızını, hem de nasıl tedavi edilebileceğini belirler. Mesane kanseri için tıp oldukça gelişmiştir ve ölüm oranı çok azdır. Burada esas olan bunu erken dönemde fark edip diğer organlara yayılmasının önüne geçmektir. Mesane kanserinde yaygın olarak görülen tümör hücresi çeşitleri şunlardır:
- Skuamöz Hücreli Karsinom (Yassı epitel hücreli kanser çeşidi)
- Üretelyal Karsinom (Değişici epitel hücreli kanser)
- Adenokarsinom (Salgı yapan bez dokularında çıkan kanser)
- Küçük Hücreli Karsinom
- Sarkom (Bağ dokusunda gelişen kanser)
Üretelyal karsinom, mesane kanseri çeşitleri arasında en yaygın görünenidir. %90 oranında mesane iç yüzeyindeki epitel dokuda oluşur. Böbrekte, böbrekten mesane borusuna bağlanan üretrada ve idrarın dışarı atılmasını sağlayan idrar borusunda (üreter) aynı doku mevcut olduğundan bu kısımlardan da gelişebilme ihtimali mevcuttur. Skuamöz hücreli karsinom ise %4 oranında görünür. Oluşan mesane taşları ya da enfeksiyonların bunda etkisi büyüktür. Mesane taşı pek çok sebepten oluşabilir. Bunlardan en önemlisi idrara zamanında çıkmamaktır. Zamanında boşaltılmamış idrarın içerisindeki doymuş tuzlar bekledikçe birbiri üzerinde ya da var olan başka yabancı maddelerin yüzeyinde çöküntüler yaparak taş oluşturur. Bu da mesanenin iç zarında irritasyona yani tahrişe sebep olur. Bir sebepten mesane içerisinde gelişen iltihap ya da enfeksiyonlar da mesaneyi tahrip eder. Bunların devamlılık arz etmesi ya da sık sık yaşanması ileri dönemlerde skuamöz hücreli karsinomun gelişmesine zemin hazırlar.
Mesane kanseri çeşitlerinden %2’lik kısmı ise adenokarsinom oluşturur. Adenokarsinom, salgı yapan dokulardan gelişim gösterir. Mesane duvarı ise salgı yapan glandüler hücrelerden oluşmuştur.
Küçük hücreli karsinom ve sarkom ise en nadir görülen mesane kanseri çeşitleridir. Çok hızlı gelişip yayılma özelliklerinde olduklarından tedavileri de oldukça ağır olmaktadır. Küçük hücreli karsinomlara kemoterapi fazlasıyla etki eder. Bundan dolayı kemoterapi uygulaması yapılır.
Mesane Kanseri Evreleri Nelerdir?
Mesane kanserinde evreleme 3 faktöre göre yapılır:
- T Faktörü
- N Faktörü
- M faktörü
T faktörünü tümörün konuşlandığı yer ve derinliği belirler. Mesanenin iç kısmındaki mukozal tabakada gelişen tümör, mesanenin dış kısmına doğru derinleştikçe T derecesi artar. T0 tümörün olmadığını gösterir. T4 ise tümörün mesaneyi aşıp komşu dokulara kadar ilerlemiş olduğunu gösterir. (Karın duvarı, leğen kemiği, prostat, rahim ağzı, vajina…) T faktörünün 13 adımlı değerlendirmesi mevcuttur. (T0, Ta, Tis, T1, T2, T2a, T2b, T3, T3a, T3b, T4, T4a, T4b)
N faktöründe tümörün lenf bezlerindeki varlığı ve büyüklüğü incelenir. Burada ise derecelendirme 4 adımlıdır. (N0, N1, N2, N3) N0, bölgesel lenf bezlerinde tümöre rastlanmadığını; N3 ise lenf bezinde 5 cm’den büyük bir tümörün var olduğunu gösterir.
M faktörü ise metastaz faktörüdür. Yani mesaneden uzak olan organlarda yayılım olup olmadığını belirler. Burada belirteç M0 ve M1 olmak üzere 2 adımlıdır. M0 uzak organlara yayılım olmadığını; M1 ise yayılım olduğunu gösterir. (Kemik, akciğer, karaciğer, beyin gibi…)
TX, NX ve MX belirteçleri ise bu faktörlerin araştırılmamış olduğunu gösterir.
Mesane Kanseri Tedavisi Nasıldır?
Mesane kanserinde genellikle cerrahi uygulama yapılır. Tümör hücresinin büyüklüğü ya da yayılım alanı bu cerrahi yöntemi belirlemede önemlidir. Mesanenin içerisinde oluşmuş ve orada kalmış tümörün tedavisi bir sistoskop yardımıyla gerçekleştirilir. Sistoskop, mesanenin içini aydınlatmak ve görüntülemek için kullanılan elastik, fiberoptik, ince bir borudur. Bu boru ile idrar yolundan girilir. Bu esnada tüm mesane incelenir ve elektrikli bir cihaz yardımı ile tümörlü bölgeler kesilerek alınır. Bu cerrahi yönteme TUR (Trans Urethral Resection) adı verilir. Tümörler kesilip alındıktan sonra mesanenin içinde tümör hücreleri kalacaktır. Bu hücrelerden yeniden tümör oluşmasın ya da mesanenin dışına taşıp yayılmasın diye ince bir kateter yardımıyla mesanenin içine ilaç verilir ve o hücreler de öldürülür. (İntravezikal tedavi: Mesanenin içine uygulanan tedavi) İlaç tedavisi 6 hafta boyunca sürer. Her hafta bir kez bu tedavi uygulanır ve bitirilir. Sonrasında ise belirli aralıklarla kontroller ve koruyucu tedaviler uygulanır.
Mesanenin iç ve dış kısmını saran tümörlerde ise genellikle Laparoskopik Radikal Sistektomi cerrahisi uygulanır. Bu cerrahide mesane ve etrafındaki lenf bezleri tamamen çıkartılır. (Laparoskopi: Karın bölgesinden açılan küçük bir kesi ile ameliyatın gerçekleştirilmesidir. Kesiden içeriye aydınlatıcı ve görüntüleyici bir alet ile girilir. Çeşitli materyaller ile cerrahi müdahale gerçekleştirilir. Kan kaybı durumları yoktur. Kesi küçük olduğu için çabuk iyileşir ve günlük yaşama dönmek kolay olur.) Mesane tamamen alındıktan sonra onun yerine geçebilecek yeni bir mesane oluşturmak için çeşitli yöntemler uygulanır (Örneğin bağırsaktan mesane oluşturma gibi.)
Kanserli hücrenin tipine göre (özellikle skuamöz hücreli karsinomda) kemoterapi de uygulanabilmektedir. Tedavi hastanın genel sağlık durumuna ve kanserli hücrenin özelliklerine göre doktor tarafından belirlenir.
Mesane Kanseri İçin Hangi Bölüme Başvurulmalıdır?
Mesane, üriner sistemin bir parçasıdır. [ Üriner sistem; böbrek, üreter (idrar yolu), mesane (idrar torbası) ve üretradan (idrar borusundan) oluşan boşaltım sistemidir.] Bundan dolayı mesane kanseri belirtilerini yaşayan kişilerin Üroloji Bölümüne başvurarak gerekli tetkikleri yaptırması gerekir. Her bireyin kendisini iyi hissetse bile 6 ayda 1 idrar ve kan tahlili yaptırması, mesane kanserinin erken dönemde teşhis edilebilmesi için önemlidir.
