Capgras sendromu nedir ?
Capgras sendromu nedir?
“Her gün karşınızda olan birisinin aslında o kişi olmadığını düşündüğünüz oldu mu? Evet, o senin annen, baban ya da kardeşin, ama sanki onlar değil gibi. Duyulan hisler aynı değil. Onlar belki de yakınlarına birebir benzeyen, ailenin yerine geçmiş olan ve sana zarar vermek isteyen birer sahtekâr ya da ajan…”
Capgras sendromu ne demek diye sorulacak olursa; yukarıda anlatıldığı gibi karakterize olmuş, nedeni bu gün bile tam olarak anlaşılamayan ve şizofreni kavramına dâhil olduğu düşünülen sanrısal bir bozukluktur denilebilir. Nedeninin henüz bilinmemesinin sebebi, bu tür vakalara oldukça nadir rastlanmasıdır. Üzerinde derin araştırma yapma imkânı bulunamadığı için ne ile bağlantısı olduğu konusunda sınırlı bir bilgi mevcuttur. Şimdilerde Capgras sendromu “psikotik sendrom” olarak tanımlanmış olup, sinirsel bir hasarın, psikolojik / fiziksel bir travmanın ya da hastalığın belirtisi olabileceği de düşünülmektedir.
Capgras sendromu ilk kez Fransız Psikiyatr Capgras tarafından 1923 senesinde detaylıca tanımlanmıştır. Bu tanımlamaya yardımcı olan ise tam da bu tür sanrısal şikâyetler yaşayan bir kadın olmuştur. Bu kadın, kendisine kalacak olan mirasın ve mal varlıklarının kocasına ve kızına birebir benzeyen birileri tarafından acımasızca ele geçirileceğini düşünmektedir. Bu sanrısal bozukluğa rağmen kadında herhangi bir zihinsel ya da sinirsel probleme rastlanmamıştır. Bu da işi daha ilginç ve gizemli kılmıştır.
Capgras sendromu belirtileri
Capgras sendromunun en tipik belirtileri şunlardır:
- Her gün gördükleri kişilere karşı ciddi bir yabancılık duyma
- En yakınlarına güvenmeme
- Köşeye sıkışmış gibi hissetme
- Her an yakınları tarafından kötülüğe uğrayacağını düşünme (Zehirlenme, suikasta uğratılma gibi…)
Capgras sendromu belirtileri özellikle yoğun duygu beslenen kişilere karşı duyulmaktadır. Aile, akraba, en yakın dost ya da sevgililer bunlardan en önemlileridir. Hayatın merkezinde olmayan ve yoğun duygu beslenmeyen diğer kişilerde bu sendrom fark edilmez, çünkü sendromdan önceki ve sonraki duygular arasında pek bir fark olmaz.
Capgras sendromu nedenleri
Capgras sendromu nedenleri konusunda 1923’den bu güne pek çok görüş bildirilmiştir. En önemlileri ise şunlardır:
- Bu sendromu yaşayanların aslında şizofreni hastası olması : Şizofrenide gerçeği değerlendirme yetisi yoktur. Sanrısal bir bozukluktur. Capgras sendromu da şizofreniye benzer bir mantıkla ilerlediğinden dolayı bu sendromun tek başına bir hastalık değil, şizofreni hastalığının belirtilerinden birisi olabileceği düşünülür.
- Beynin paryetal lobunda işlevsel bir bozukluk olması : Paryetal lob “Görüntü” ve “his” bağlantısından sorumlu olan bölgedir. Çevremizde gördüğümüz her cisme ve her insana karşı belli bir duygu beslenir. Bu duyguların dereceleri ve türleri birbirinden farklıdır. Görüntü ve his bağlantısında bir kopukluk ya da karışıklık meydana geldiğinde kişi daha önceden yoğun duygu beslediği kişiye karşı aynı duyguları beslemez. Duygu seviyesi ve türü değişince karşısındaki o kişinin aynı kişi olduğundan şüphe duyulur. Bazı vakalarda kişi kendi bedenine karşı da yabancılaşma yaşayabilmektedir. Örneğin kollarının aslında kendi kolu olmadığını düşünebilir. Çünkü kendi bedeni ile ilgili duygu bağlantısı kopmuştur ya da değişmiştir. Paryetal lobda işlevsel bozukluklar başa alınan darbelerden, beyin kanaması ya da felç gibi durumlardan oluşabilir.
- Kişide ciddi korku, kaygı ya da takıntılar olması : Aşırı kaygı durumu zihnin algılama yeteneğinde ciddi karışıklıklara sebep olabilir. Örneğin aşırı sağlık takıntısı olanlar, değerli mal varlıkları olanlar, geçmişte bunlarla ilgili ürkütücü hikâyeler duyanlar ya da travmatik şeyler yaşayanlar bu sanrısal bozuklukları yaşayabilir.
- Aileye ya da yakınlara karşı hem sevgi ve sorumluluk hem de ciddi bir nefret duymak : Bu duruma “ambivalans” adı verilir. Yakınlara karşı duyulan nefreti yansıtmak çoğu kez zordur. Böyle nefretleri yansıtmak, nefret edilen kişiyi dışlamak, kapı dışarı etmek gibi durumlar vicdanı rahatsız eder. Toplum da böyle şeyleri ayıplar. Bu zıt durum adeta kişinin bünyesini altüst eder. Bilinçaltımız ise sorunlarımıza hep bir çözüm arar. Bu çözüm mantıksız ya da uygunsuz da olabilir. Sadece en kısa yoldan çözüme ulaşmamızı ve zıtlığı gidermemizi sağlar. Nefret edilen ya da kötü olarak görülen o kişinin aslında onun yerine geçen bir yabancı sanılması da bilinçaltının kurtarıcı yollarından birisi olabilmektedir. Bu düşünceye hasta farkında olmadan kapılır. Karşısındakinin yabancı olması ise onu dışlayabilmek için kolay bir yol olur.
- Lewy cisimcikli demans yaşıyor olmak : Demans, unutkanlık ya da bunama anlamına gelir. Lewy cisimcikli demansta unutkanlıkla birlikte sanrısal bozukluklar, halüsinasyonlar ve Parkinson hastalığı belirtileri görülebilmektedir.
Capgras sendromu tedavisi
Capgras sendromu tedavisi bu sendroma sebep olan etkene göre değişiklik göstermektedir. Bilindiği gibi capgras sendromu genellikle psikolojik ya da fizyolojik bozuklukların belirtisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sendrom eğer psikolojik kaynaklıysa, antipsikotik ilaçlarla kontrol altına alınabilmektedir. Genellikle doktor ilacın dozunu zamanla arttırır.
Eğer Capgras sendromu beynin sağ lobundaki bir hasar, tümör ya da atrofi (küçülme) sebebiyle meydana gelmişse, bu sorunlara yönelik tedavilerle sendromun belirtileri ortadan kaldırılabilir. (Örneğin beynin bu sendromun yaşanmasına sebep olan sorunlu bölgesine cerrahi müdahalede bulunmak gibi)
Capgras sendromu örnekleri
Capgras sendromunun sebepleri konusunda pek çok fikir ortaya atılsa da bu sendroma yakalananların büyük çoğunluğunda altta yatan fizyolojik sebep tespit edilmemiştir. Daha çok şizofreni hastalığının yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak yapılan bazı araştırmalarda psikolojik ya da fizyolojik hiçbir sebep bulunmamasına rağmen bu sendromu yaşayan vakalar da kayda geçmiştir. Her vakada edinilen gözlemlerin bu denli farklı oluşu, capgras sendromu vakaları konusunda çok daha fazla araştırma yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu gün hâlâ Patofizyologlar bu konuyu araştırmaktadır. (Patofizyolog: Fizyolojik hastalıklara ilgili araştırma yapanlara denir.)
